Bedrijfsopvolging hoe het wel en hoe het niet moet

BEDRIJFSOPVOLGING HOE HET WEL EN HOE HET NIET MOET

Aan een recent arrest van de Hoge Raad ontleen ik het volgende. Omstreeks 1990 besloten vader en moeder hun ondernemingen (aannemingsbedrijven) aan hun drie zonen over te dragen. Er vond een herstructurering plaats, waarin de onderneming in twee vennootschappen werd ondergebracht; de drie zonen/broers verkregen nagenoeg gelijke pakketten aandelen in elk van deze vennootschappen. Het bleek het begin van een familiedrama te zijn.

In 1993 al dagvaardde één van de broers de twee andere voor de rechtbank en vorderde dat zijn twee broers zouden worden veroordeeld om zijn aandelen in het kapitaal van de beide vennootschappen van hem over te nemen tegen een nader vast te stellen prijs; daarnaast vorderde deze broer vergoeding van de schade die hij door de onrechtmatige gedragingen van zijn broers had geleden. Uit dat laatste blijkt wel hoe de familiaire verhoudingen in minder dan drie jaar volkomen ontwricht zijn geraakt. Uit het arrest kan worden opgemaakt dat deze procedure heeft geleid tot ten minste dertien gerechtelijke uitspraken; van de laatste zijn de twee broers in cassatie gegaan, waarop de Hoge Raad het door mij bedoelde arrest – tot slot – heeft gewezen. Als buitenstaander kan men zich afvragen hoe het in minder dan drie jaar tussen de broers zo mis heeft kunnen gaan, aannemende dat hun ouders bij de overdracht er vanuit zijn gegaan dat de ondernemingen in een harmonieuze samenwerking van hun zonen zouden kunnen worden voortgezet.

Helaas zijn meer van dergelijke voorbeelden uit de praktijk te geven; een bedrijfsopvolging, want daar hebben wij het hierover, lijkt goed geregeld, doch deze raakt geheel ontspoord. De conclusie kan niet anders zijn dan dat bij de voorbereidingen van de overdracht een belangrijke inschattingsfout is gemaakt, in dit geval ten aanzien van de samenwerking tussen de broers.

Bedrijfsopvolging is een ingewikkelde materie, die zonder een goede voorbereiding en uitwerking in beginsel gedoemd is te mislukken. Bedrijfsopvolgingen zijn actueel, want vandaag de dag wensen veel babyboomers hun ondernemingsactiviteiten te beëindigen om met pensioen te gaan; zij dragen hun onderneming over aan de volgende generatie dan wel verkopen zij deze, bijvoorbeeld bij gebrek aan een opvolger.

Bedrijfsopvolging – en hetzelfde geldt voor de bedrijfsovername –vraagt een goede voorbereiding, die reeds enkele jaren vóór de voorgenomen overdracht dient aan te vangen. Een onderneming dient voor een overdracht te worden gereed gemaakt, dat wil zeggen dat de juridische structuur ervan zodanig dient te worden opgezet dat een overdracht in de gewenste vorm kan plaatsvinden. De meeste ondernemers hebben hun bedrijfsactiviteiten ondergebracht in een besloten vennootschap, waarvan zij directeurgrootaandeelhouder zijn. Voor een overdracht is van belang tijdig de activiteiten in meerdere vennootschappen onder te brengen, zoals in een holding met werkmaatschappijen. Zo’n structuur dient drie jaar te bestaan om gebruik te kunnen maken van de fiscale faciliteiten bij verkoop van deze werkmaatschappijen. Dit gegeven maakt wel duidelijk dat de voorbereiding tot een overdracht enkele jaren in beslag neemt.

Verder is van belang dat de onderneming overdraagbaar is, dat wil zeggen een bedrijfsadministratie en – boekhouding heeft die op orde is. De arbeidscontracten (let op: concurrentiebeding), huur- en leasecontracten dienen aan de gangbare normen te voldoen.

De economische crisis maakt een bedrijfsopvolging of – overname – er niet eenvoudiger op. Kopers krijgen vandaag de dag veel lastiger een financiering bij de banken. Een koper moet tegenwoordig veel eigen geld meenemen en als dat er niet is dan is de verkopende ondernemer gedwongen om met risicodragend vermogen in de onderneming te blijven. Het maakt in beginsel niet uit of de opvolger een kind of een derde is. Het is een extra uitdaging om mogelijkheden te vinden om een bedrijfsopvolging of – overname voor alle partijen aantrekkelijk te doen zijn. Van Zeijl Bijl Aartsen Advocaten bezit de juridische expertise om ondernemers in een traject van bedrijfsopvolging dan wel –overdracht te begeleiden, al dan niet in samenwerking met de accountant van de betreffende ondernemer.

Voor meer informatie:

Clemens van Zeijl

vanzeijl@vanzeijlbijlaartsen.nl

T: 0341-420606