Recht van reclame zelden benut

De leverancier die volgens overeenkomst aan zijn leveringsverplichting heeft voldaan en zijn afnemer daarvoor een factuur heeft gestuurd, zal er in alle gevallen op vertrouwen dat die factuur ook wordt voldaan. Zeker is dat in deze barre tijden echter allerminst, nu veel bedrijven en particulieren in betalingsproblemen verkeren en faillissementen aan de orde van de dag zijn.

Het handelsverkeer heeft daarom vooral nu behoefte aan een vorm van zekerheid voor betaling. In de praktijk komt vaak voor dat de verkoper ervoor kiest de eigendom van het geleverde pas te laten overgaan na betaling; het eigendomsvoorbehoud. Worden de goederen immers zonder voorbehoud geleverd, dan is de koper eigenaar geworden en heeft de verkoper alleen nog recht op betaling van de koopprijs.

Eigendomsvoorbehoud
Door middel van een eigendomsvoorbehoud bedingt de verkoper in de koopovereenkomst dat hij eigenaar blijft van het geleverde totdat de koper de koopprijs heeft betaald. In de praktijk wordt een dergelijk eigendomsvoorbehoud opgenomen in de algemene voorwaarden van de verkoper, die hij op de koopovereenkomst toepasselijk verklaart. De ervaring leert dat leveranciers keurige algemene voorwaarden door hun branchevereniging of een jurist laten opstellen, maar daarmee vervolgens niet meer doen dan die voorwaarden deponeren bij de Kamer van Koophandel of de rechtbankgriffie en daarvan in een kort zinnetje onderaan de factuur melding te maken.

Dat is onvoldoende. Een koper heeft de wettelijke mogelijkheid om een beroep te doen op de vernietigbaarheid van de algemene voorwaarden als hem niet de redelijke mogelijkheid is geboden om van die algemene voorwaarden kennis te nemen. Daarvan is (kort gezegd) sprake indien de voorwaarden niet vóór of bij het sluiten van de overeenkomst aan de koper ter hand zijn gesteld. Te denken valt aan meezending bij de offerte of een door de koper te ondertekenen orderbevestiging. Toezending na totstandkoming van de overeenkomst, door bijvoorbeeld de tekst van de voorwaarden af te drukken op de achterzijde van de factuur, met een verwijzing naar die tekst op de voorzijde, volstaat niet. Dit kan weer anders zijn indien partijen al langere tijd zaken met elkaar doen en de koper herhaalde malen door een tekst op de achterzijde van de factuur op de toepasselijkheid van de voorwaarden is gewezen.

Juist omdat de toepasselijkheid van een in algemene voorwaarden opgenomen eigendomsvoorbehoud stelselmatig onderwerp is van discussie met een koper, biedt zo’n beding in de praktijk onvoldoende zekerheid.

Recht van reclame
Een andere vorm van zekerheid, die niet hoeft te worden overeengekomen, maar gewoon in de wet staat, is het recht van reclame. Het recht van reclame is geregeld in de artikelen 39 tot en met 44 van boek 7 van het Burgerlijk Wetboek. De artikelen geven de verkoper van een geleverde roerende zaak het recht om die zaak terug te vorderen wanneer de koper ondanks ingebrekestelling de koopprijs niet betaalt en dus in verzuim is. Dat recht bestaat ook als de koopprijs slechts gedeeltelijk is betaald.

Van rechtswege, dus zonder dat iets is overeengekomen in algemene voorwaarden die ter discussie kunnen worden gesteld, is de verkoper gerechtigd de geleverde zaken op te eisen:

• door een schriftelijke verklaring, gericht aan de koper;

• ook in geval van faillissement van de koper;

• mits uiterlijk zes weken na het verstrijken van de overeengekomen betaaltermijn of uiterlijk zestig dagen na opslag van de zaak door de koper (de langste termijn is beslissend);

• mits het gaat om een roerende zaak;

• mits het geleverde zich nog bij de koper bevindt in dezelfde staat als waarin het werd afgeleverd.

Door het enkele inroepen van het recht van reclame verliest de koper de rechten die hij had en herkrijgt de verkoper de zijne. De koopovereenkomst is ontbonden met alle gevolgen van dien,  waaronder het recht om schadevergoeding te vorderen. Zolang het geleverde zich nog in dezelfde staat bij de koper bevindt, hoeft de verkoper zich in beginsel niets aan te trekken van rechten die derden op het geleverde pretenderen.

Leveranciers doen er derhalve goed aan om in geval van het uitblijven van betaling van hun facturen niet alleen een beroep te doen op eigendomsvoorbehoud, maar tegelijkertijd ook het recht van reclame in te roepen. Daarvoor is uiteraard nodig dat aan alle hiervoor genoemde vereisten wordt voldaan, in het bijzonder dat het recht van reclame schriftelijk en tijdig wordt ingeroepen.

Voor meer informatie:
Kees Bijl
bijl@vanzeijlbijlaartsen.nl
T: 0341- 420606
Van Zeijl Bijl Aartsen Advocaten. Vertrouwd.