De Hoge Raad oordeelt dat een bereikbaarheidsdienst met reactietijd als ‘arbeidstijd’ moet worden aangemerkt

Voor werknemers en werkgevers is het vaak onduidelijk of de bereikbaarheidsdienst van werknemers waarin zij feitelijk niet werken maar waarin zij wel bereikbaar moeten zijn als ‘arbeidstijd’ moet worden gezien of niet. Deze vraagt speelt voornamelijk omdat er discussie is over de vraag of het loon in die tijd moet worden betaald of niet. De Hoge Raad heeft op 15 maart jl. geoordeeld dat onder omstandigheden deze bereikbaarheidsdienst als arbeidstijd moet worden aangemerkt.

Casus
In de zaak die voorlag bij de Hoge Raad ging het om ambulancepersoneel. In de arbeidsovereenkomst van het ambulancepersoneel zijn aanwezigheidsdiensten en bereikbaarheidsdiensten opgenomen. Gedurende de aanwezigheidsdiensten dient de werknemer op locatie aanwezig te zijn en bij oproep naar de ambulance te gaan. De bereikbaarheidsdienst houdt in dat de werknemer gedurende die tijd niet op locatie aanwezig hoeft te zijn. De werknemers kunnen de bereikbaarheidsdienst dus thuis doorbrengen maar dienen wel op oproep beschikbaar te zijn voor het verlenen van ambulancezorg waarbij men bij een oproep binnen 2 minuten dient te reageren. Volgens de werknemers geldt niet alleen de aanwezigheidsdienst als arbeidstijd maar ook de beschikbaarheidsdienst.

Oordeel Hoge Raad
De Hoge Raad (ECLI:NL:HR:2024:426) sluit aan bij de Europese rechtspraak hierover. Hieruit volgt dat een periode waarin de werknemer niet daadwerkelijk activiteiten uitoefent voor de werkgever (zoals een bereikbaarheidsdienst of wachtdienst), niet noodzakelijk rusttijd is. Onder omstandigheden kan een dergelijke dienst als arbeidstijd worden aangemerkt.

Hiervan is sprake als blijkt dat de verplichtingen die de werknemer worden opgelegd van dien aard zijn dat zij een objectieve en aanzienlijke impact hebben op zijn mogelijkheden om tijdens die bereikbaarheidsdienst, de tijd waarin geen beroepswerkzaamheden van hem worden verlangd, vrij in te vullen en aan zijn eigen interesses te besteden.

Bij de beoordeling dient in het bijzonder rekening te worden gehouden met de reactietijd, en, in voorkomend geval, met het gemiddeld aantal interventies.

Indien de reactietijd in het concrete geval een zodanige impact heeft dat de werknemer objectief en aanzienlijk wordt beperkt in zijn mogelijkheden om tijdens zijn bereikbaarheidsdienst zijn tijd vrij in te vullen, dienen die periodes in principe integraal als arbeidstijd te worden beschouwd. Een laag gemiddeld aantal interventies kan daaraan dan niet afdoen, zelfs niet als de werknemer zelden moet interveniëren.

Daarnaast zijn – volgens de Hoge Raad – het dragen van een uniform (vanwege de onmogelijkheid om zich om te kleden na een oproep) en de pieperdruk relevante omstandigheden die impact op de vrije tijd hebben. Hoewel de korte reactietermijn een streefnorm is opgelegd aan de ambulancedienst door de overheid en dus geen arbeidsrechtelijke plicht tussen werkgever en werknemer, komt aan deze norm toch arbeidsrechtelijke betekenis toe.

Kortom
Mocht aan voornoemde voorwaarden zijn voldaan dan kan een bereikbaarheidsdienst waar de werknemers over het algemeen thuis wachten op een oproep en ‘vrij’ lijken te zijn, toch als arbeidstijd worden aangemerkt waarbij zij dus recht hebben op doorbetaling van loon.

Voor meer informatie
Hebt u vragen of wilt u meer informatie over dit onderwerp? Neem dan gerust even contact op.

Luciënne ter Haar
terhaar@vzba.nl
T: 0341-420606